De aarde, een planeet in ons zonnestelsel

De aarde, een planeet in het zonnestelsel is een vervolg op ons meer algemene blog over sterrenkunde. De aarde draait in een baan om de zon. Alleen de planeten Mercurius en Venus staan dichter bij de zon. De afstand tussen de aarde en de zon is een kleine 150 miljoen kilometer. Deze afstand staat gelijk aan 1 astronomische eenheid, een afstandsmaat waarmee in de ruimte wordt gemeten. De aarde is een unieke planeet. Geen andere planeet vertoont ook maar enige gelijkenis met de vele unieke kenmerken van de aarde. Denk aan water en het bestaan van een zeer uitgebreide biodiversiteit. 

Team Kennisdomein

8 september 2024 ·

6 minuten Leestijd

4.1K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Ontstaan van de aarde

De aarde is zo’n 4,6 miljard jaar geleden ontstaan. Dat gebeurde door het samensmelten van kleiner ruimtegesteente tot grotere rotsblokken en uiteindelijk planeten. Ook de andere planeten in ons zonnestelsel zijn in deze tijd en op dezelfde wijze ontstaan. De aarde ontwikkelde zich in het zonnestelsel echter als geen enkele andere planeet. Door een perfecte samenloop van omstandigheden ontstond een cyclisch proces waardoor een zeer uitgebreid scala aan levensvormen mogelijk werd. Met name het ontstaan van grote hoeveelheden water was hierin van cruciaal belang.

De blauwe planeet

De aarde wordt ook wel de blauwe planeet genoemd. Dat is een toepasselijke naam gezien het feit het oppervlak van deze planeet voor maar liefst 70 % uit water bestaat. In de rest van de ruimte is anno 2023 nergens anders vloeibaar water aangetroffen. De aarde barst ervan en niet alleen de immense oppervlakte van water is hiervoor verantwoordelijk. Ook bereiken de zeeën en oceanen op veel plekken een enorme diepte. In de oceanen op aarde ligt het diepste punt op bijna 11 kilometer. Dit geeft wel aan hoe ontzettend veel vloeibaar water er op aarde aanwezig is. Je kunt al dit water in grofweg twee categorieën opdelen: zoet en zout water. 

De planeet van zoet en zout water

Het meeste water op aarde is zout water en vind je in de zeeën en oceanen. Ongeveer 97 % van al het water op aarde is zout water. Zoet water is geschikt voor het maken van drinkwater en daarmee van groot belang voor de mens. Een kleine 3 % van het water op aarde is zoet water. Dit water kom je tegen in rivieren, meren en grondwater en wordt geproduceerd door neerslag. Via rivieren stroomt dit water naar de zeeën en oceanen en verandert hiermee uiteindelijk ook in zout water. Niet alleen rivieren hebben een sterkte invloed op de stroming van water op aarde. Ook de maan heeft hierop een effect. 

De maan

De maan cirkelt op een kleine 400 duizend kilometer afstand van de aarde in een baan om de planeet. Ondanks deze ogenschijnlijk enorme afstand, heeft de maan veel invloed op de aarde. Dit is het beste zichtbaar in de getijden van eb en vloed. Door de uitoefening van zwaartekracht trekt de maan het water van de zeeën en oceanen naar zich toe. Hierdoor ontstaat het terugtrekken of opkomen van de zee. 

Naast de maan, draaien vrijwel alle ruimteobjecten in een baan door de ruimte, vaak rondom een ander hemellichaam. Ook de aarde draait in een baan, namelijk om de zon. 

Baan en rotatie van de planeet

De aarde draait in een baan, op een afstand van 150 miljoen kilometer, in 365 dagen om de zon. Deze periode beslaat voor een mens een jaar. Je merkt er helemaal niets van, maar de aarde draait met een duizelingwekkende snelheid om de zon. We hebben het over een snelheid van ruim 29 duizend kilometer per seconde. Ook draait de aarde in 24 uur om zijn eigen as. Deze tijd beslaat in de menselijke bepaling van tijd een dag, ook wel een etmaal genoemd. 

De baan om de zon en de rotatie om de eigen as, zorgen op aarde voor veranderingen in seizoenen, licht en donker en het klimaat. Bovendien staat de planeet in een licht gekantelde positie. Ook dit is hierbij van invloed. De zijde van de aardbol waarop de zon schijnt wordt verlicht en bevindt zich in de periode overdag. De andere zijde bevindt zich in het donker en daarmee in de nachtelijke periode. De seizoenen wisselen van de winter tot aan de zomer en weer terug. In de winter staat de zon laag aan de hemel. In de zomer juist hoog in de lucht. Dit is het directe gevolg van de positie die de aarde inneemt ten opzichte van de zon. De invloed van onze ster is dus van groot belang voor het aangename leven op aarde. Maar de zon heeft ook een gevaarlijke kracht. De aarde wordt tegen dit geweld beschermd dankzij de aanwezigheid van een goede atmosfeer. 

Onze atmosfeer

De atmosfeer van de aarde heeft een zeer belangrijke beschermende werking voor de aarde. Het beschermt namelijk tegen straling van de zon. De atmosfeer is opgebouwd uit meerdere lagen. De eerste laag is de troposfeer. Deze laag reikt vanaf de grond tot 20 kilometer hoogte. Daarna begint de stratosfeer. Deze laag ligt tussen de 20 en 50 kilometer hoogte. Tussen de troposfeer en de stratosfeer in ligt de ozonlaag. Deze laag beschermt de aarde en al zijn levensvormen tegen de schadelijke uv-stralen van de zon. Na de stratosfeer begint de mesosfeer. Deze laag reikt van 50 tot 80 kilometer hoogte. Vervolgens komen we in de thermosfeer die tot een hoogte van duizend kilometer reikt. Dit is het beginpunt van de buitenste laag van de atmosfeer, de exosfeer. Deze laag is veruit de grootste en reikt tot zo’n 10 duizend kilometer. De exosfeer is de rand van de atmosfeer en wordt niet altijd tot de atmosfeer gerekend. Zuurstof moleculen zijn hier zeldzaam. De atmosfeer wordt overigens door de zwaartekracht van de aarde vastgehouden. Gelukkig maar, want dankzij de beschermende werking van de atmosfeer kan leven op aarde bestaan. 

Leven op aarde

De aarde heeft een enorme biodiversiteit. Er zijn talloze levensvormen. Denk aan dieren op land, in zee en in de lucht. Daarnaast het bestaan van een enorme verscheidenheid aan plantensoorten. Aangenomen wordt dat al het leven op aarde ooit is begonnen in zee. De evolutie zorgde ervoor dat zeedieren zich langzaam ontwikkelden tot organismen die het water konden verlaten. Dat zorgde voor levensvormen die konden leven op land en sommige van hen later ook het luchtruim kozen. De grootste dieren op aarde werden de dinosauriërs. Zij hebben overal op aarde geleefd. Zowel in zee, op land als in de lucht. De meest fascinerende levensvorm op aarde is toch wel de mens.  

De mens

De mens is natuurlijk een zeer interessante bewoner van de aarde. Anno 2023 leven er ongeveer 8 miljard mensen op aarde. Zij leven verspreid over bijna 200 landen. Voor de mens is de aarde zijn thuisbasis. Toch verlaten zij deze plek uit nieuwsgierigheid en voor onderzoek. 12 mensen hebben voet op de maan gezet en bovendien zijn er permanente menselijke bewoners in de ruimte, namelijk in het Internationaal ruimtestation ISS. Wellicht is de mens ooit in staat de aarde permanent te verlaten en zich ook op een ander hemellichaam te vestigen.

Eerste publicatie op: 5 februari 2023

• Deel Artikel:

Astronomie Heelal Melkweg Sterrenkunde Sterrenstelsel Zonnestelsel

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie