De misstanden inzake interlandelijke adoptie

Dit blog zal gaan over de misstanden inzake interlandelijke adoptie, het ‘Rapport commissie onderzoek interlandelijk adoptie’ zal worden besproken. In de voorgaande blogs is onder andere de adoptieprocedure uitgelegd, kosten van een adoptie, een blog over ‘problemen die kunnen ontstaan bij adoptiekinderen’ en de vorige blog had een ervaringsverhaal van een adoptieouder en het adoptiekind. Er is vooral veel informatie gegeven over hoe adoptie werkt en over de positieve aspecten van adoptie. Jammer genoeg ervaart niet iedereen zijn of haar adoptie positief en daarom is het ook belangrijk om een blog te wijden over de misstanden die kunnen voorkomen bij adoptie. 

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

7 minuten Leestijd

4.7K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Rapport commissie onderzoek interlandelijke adoptie

Op 8 februari 2021 is het ‘Rapport commissie onderzoek interlandelijke adoptie’ uitgekomen onder leiding van mr. Tjibbe Joustra. Het rapport gaat over de rol en verantwoordelijkheid van de overheid bij interlandelijke adopties tussen 1967 en 1998. In dit onderzoek is vooral gekeken naar adopties uit Colombia, Sri Lanka, Indonesië, Bangladesh en Brazilië. We zullen in deze paragraaf de bevindingen per land beschrijven en tot slot de algemene uitkomst van het onderzoek. 

Bevindingen adoptie Colombia

In de jaren zeventig is de interlandelijke adoptie op gang gekomen door politiek geweld, armoede, werkloosheid, ongelijkheid en intra-statelijke conflicten. Adopties uit Colombia hebben lang plaatsgevonden zonder overheidstoezicht, hierdoor konden individuele tussenpersonen zoals artsen en advocaten misbruik maken van de situatie. Ook criminele netwerken konden profiteren van deze situatie. Welke misstanden vonden er nu precies plaats bij adoptieprocedures tussen Colombia en Nederland?

• Documentvervalsing
• Omkoping
• Corruptie en fraude
• Onjuiste betalingen
• Kinderhandel uit winstbejag
• Ouders onder dwang hun kind laten afstaan
• Diefstal en kidnapping van kinderen

Wist de Nederlandse overheid hier niet van af vraag je je misschien af? Zij waren wel op de hoogte van de misstanden, maar hebben hun bevoegdheden als verstrekker van vergunningen en toezichthouder niet gebruikt. Het controleren van afgestempelde documenten van de Colombiaanse overheid zag de Nederlandse overheid niet als hun taak. 

Bevindingen adoptie Sri Lanka

In de jaren zeventig is de interlandelijke adoptie op gang gekomen vanuit Sri Lanka naar Nederland. Het land was sociaal en economisch kwetsbaar en er was sprake van veel armoede. De staat van het land zorgde ervoor dat alle denkbare vormen van misstanden voorkwamen. Het kon gaan om vervalsing van documenten tot kinderroof en babyfarms, zij kregen op illegale wijze het kind tot hun beschikking en verkochten het kind voor geld. Er werden vrouwen betaald die de moeders konden spelen en zo konden de kinderen worden verkocht voor adoptie. In de jaren tachtig kreeg de Nederlandse overheid meldingen van de misstanden uit Sri Lanka. Zij waren op de hoogte van de babyfarms en kinderroof. De Nederlandse overheid heeft in het algemeen niet ingegrepen hiertegen, ook niet als dit werd aangekaart door diplomaten die ter plaatse waren. Ook Nederlandse bemiddelaars waren op de hoogte van de misstanden die kwamen kijken bij adoptie uit Sri Lanka. Om deze misstanden op te lossen verwees de Nederlandse overheid elke keer naar de Sri Lankaanse autoriteiten. De Nederlandse overheid was zelf niet betrokken bij de misstanden, maar was hiervan wel op de hoogte. 

Bevindingen adoptie Indonesië

Uit berichten is gebleken dat de Nederlandse overheid vanaf ongeveer november 1977 op de hoogte was van de misstanden. In de jaren 1979 – 1981 kwamen de meeste berichten binnen van misstanden. Dit blijkt uit interviews, Kamervragen, overheidscorrespondentie en mediaberichten. Net zoals in Sri Lanka kwamen alle denkbare vormen van misstanden voor. De Nederlandse overheid heeft nooit een onderzoek ingesteld naar de rol van Nederlandse bemiddelaars in Indonesië, ze heeft nooit actief ingegrepen. Wel is er in 1981 een adoptiestop geweest, maar ondanks dat zijn de adoptieprocedures toen niet verbeterd. Vereiste documenten werden alleen op volledigheid gecontroleerd, maar er werd nooit gekeken naar de authenticiteit daarvan. Er was sprake van minimaal toezicht op de bemiddelende partijen die in Indonesië actief waren en bij de zelfdoeners ontbrak het toezicht helemaal. 

Bevindingen adoptie Bangladesh

In de jaren zeventig was er in Bangladesh een burgeroorlog, deze leidde tot miljoenen ontheemden, honderdduizenden doden en tienduizenden verkrachtingen. Het zorgde ervoor dat de economie instortte en het zorgde dat het grootste deel van de bevolking aan hongersnood leed. Om de situatie nog erger te maken was er sprake van veel corruptie en politiek inadequaat handelen. Al deze gebeurtenissen waren van invloed op de adopties tussen Nederland en Bangladesh. 

Vanaf september 1978 werden er meldingen gemaakt over de misstanden in Bangladesh rondom adoptie. De Nederlandse overheid heeft deze signalen genegeerd en heeft alleen navraag gedaan bij de autoriteiten ter plekke, Bureau Interlandelijke Adoptie en Terre des Hommes. Deze twee organisaties hebben wel interne onderzoeken uitgevoerd. Hun conclusie was dat er geen adoptiemisstanden waren. Verder ondernam de Nederlandse overheid geen actie.  

Bevindingen adoptie Brazilië 

Er was sprake van grootschalige, systematische misstanden tussen Brazilië en Nederland wat betreft de interlandelijke adoptie. 

• Documentvervalsing
• Fraude en corruptie
• Verduistering
• Kinderdiefstal
• Kinderhandel

In de jaren zeventig hebben zelfdoeners op illegale wijze adoptiekinderen naar Nederland gehaald. De kinderen werden als biologische kinderen ingeschreven bij de burgerlijke stand en daarbij werden vervalste geboorteaktes gebruikt. Er waren veel aanwijzingen van kinderdiefstal en -handel. De Nederlandse overheid was vanaf het voorjaar van 1971 op de hoogte van de misstanden. In 1981 werd er een grootschalig nationaal politieonderzoek gehouden inzake het illegaal opnemen van buitenlandse adoptiekinderen. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat er 42 echtparen op illegale wijze hun kinderen hadden geadopteerd. Geen van de 42 echtparen is vervolgd, de zaken zijn geseponeerd. De uitkomsten van het onderzoek leidden verder niet tot concrete maatregelen van de Nederlandse overheid.  

Uitkomst van het onderzoek

Er waren verschillende factoren waardoor er systematische adoptiemisstanden voorkwamen in zowel Nederland als het herkomstland. 

• Er was sprake van een ongelijkwaardige relatie tussen de adoptieouders en de biologische ouders. De Nederlandse adoptieouders waren naar de maatstaven van de herkomstlanden welgesteld. 
• Voor tehuizen in herkomstlanden waar er veel sprake was van onder andere oorlogen, armoede, ongelijkheid en de normen, waarden en taboes die er heersten, was adoptie een oplossing om het groeiende aanbod van kinderen en hun capaciteit op te lossen. De kinderen die als weeskinderen werden aangeboden, waren vaak geen wees omdat (één van) hun ouders nog leefde(n). 
• Ongehuwde zwangerschap en moederschap was in veel landen een taboe en niet geaccepteerd door de maatschappij. De vaak jonge moeders moesten hun kinderen afstaan. Het is daardoor twijfelachtig of de afstandsdocumenten vrijwillig zijn getekend. 
• De herkomstlanden hadden vaak niet de capaciteit om de misstanden uit te roeien.

Deze factoren hebben samen met vraag en aanbod voor adoptie, waarbij er hoge bedragen werden betaald voor adopties, geleid tot misstanden. Adoptie werd lange tijd gezien als iets positiefs, waardoor er niet kritisch werd gekeken naar eventuele misstanden. De Nederlandse overheid zag adoptie als een privéaangelegenheid en vertrouwde op de vergunninghouders en de buitenlandse autoriteiten. Als er misstanden werden aangekaart, werd er weinig mee gedaan. De Nederlandse overheid was bang om de goede relatie op het spel te zetten met de herkomstlanden. Ook de belangen van de adoptieouders speelden een rol in het niet handelen van de overheid. Uit het onderzoek zijn drie aanbevelingen naar voren gekomen:

1. Erkenning door de overheid: de overheid moet erkennen dat er te weinig is gedaan, in het tegengaan van adoptiemisstanden. 
2. Opschorting interlandelijke adoptie: het huidige systeem is fraudegevoelig en geeft aanleiding tot misstanden. Wat heeft meegespeeld in deze aanbeveling is het feit of er daadwerkelijk mogelijkheden voor Nederland zijn om toezicht te houden op het interlandelijke adoptieproces. In de tussentijd beveelt de commissie opschorting aan. Op het moment van schrijven oktober 2021, is er nog steeds sprake van een adoptiestop. 
3. Instelling landelijk Expertisecentrum: een onafhankelijk experticecentrum waar geadopteerden terecht kunnen met identiteitsvragen, nazorg en zoektochten zorgt ervoor dat dat ze toegang hebben tot hun dossiers. 

Tot slot

Dit blog was de allerlaatste blog in de adoptiereeks blogs. Het was de bedoeling om mensen meer informatie te geven over adoptie. Nu hoor je vaak alleen iets over de zoektochten, maar vrij weinig over wat er nu allemaal bij komt kijken en waar je tegenaan kunt lopen bij het adopteren van een kind. Ondanks dat er misstanden zijn geweest bij interlandelijke adoptie, zijn er ook veel adopties wel goed gegaan. Het CBS heeft een enquête gehouden onder geadopteerden en daaruit blijkt dat 84% van mening is dat de adoptie hen meer kansen heeft gegeven en 70% vindt dat adoptie mogelijk moet blijven.

Eerste publicatie op: 5 oktober 2021

• Deel Artikel:

Adoptie

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie