De invloed van corona op langere termijn

Wat is de invloed van corona op langere termijn? Het voorspellen van de toekomst is altijd lastig. Zeker als het gaat om een toekomst die zal volgen op een gezondheidscrisis waar wij nu nog middenin zitten. Een gezondheidscrisis die door zijn omvang een economische crisis in gang heeft gezet. Toch zijn er wel enkele patronen waar te nemen die met vrij grote zekerheid kunnen worden doorgetrokken naar de nabije toekomst. Patronen die een forse impact kunnen hebben op onze maatschappij.

Team Kennisdomein

30 april 2023 ·

8 minuten Leestijd

3.4K X Bekeken

Lees verder na de afbeelding.

Een betrouwbaar vaccin tegen corona

Eerst een paar opmerkingen over het hier en nu. De belangrijkste vraag die iedereen bezighoudt is of er een vaccin beschikbaar komt dat de ziekteverspreiding voldoende kan onderdrukken. Hiervan zal immers afhangen in hoeverre onze samenleving zich op sociaal gebied kan herstellen. Wanneer kunnen we weer redelijk zorgeloos knuffelen en zoenen? En kunnen we weer met 30.000 mensen tegelijk naar een voetbalwedstrijd of naar een kleurrijk festival?

Het Covid-19 virus heeft op pijnlijke wijze het aspect van intimiteit binnen onze samenleving doorkruist. Dit leidt bij veel mensen tot gevoelens van onzekerheid en eenzaamheid. Funest lijkt hierbij te zijn dat eigenlijk niemand op dit gebied de invloed van corona op langere termijn kan voorspellen. De datum waarop een betrouwbaar vaccin beschikbaar komt wordt steeds verder vooruit geschoven. De effectiviteit zal bovendien sterk afhangen van de bereidheid van mensen om zich te laten inenten en de snelheid waarmee dit kan.

Er zijn zelfs bij corona voordelen

Voor de maatschappelijke hygiëne vormt corona absoluut een zegen. Het is misschien pijnlijk om dit te moeten vaststellen. Toch zorgt deze ziekte er pas weer voor dat kinderen op school en thuis nauwkeurig leren hoe ze hun handen moeten wassen. Sinds de succesvolle uitrol van ons vaccinatiebeleid sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw, was nauwkeurige aandacht voor dit aspect haast volledig uit de samenleving verdwenen. Die aandacht is nu in één klap weer terug. De generatie kinderen die nu opgroeit, zal nooit meer vergeten hoe belangrijk persoonlijke hygiëne is. Waarschijnlijk is dit ook een noodzakelijke ontwikkeling waartoe de steeds dichter bevolkte wereld ons dwingt.

De invloed van Corona op Files

De files op de weg die wij gewend waren, zijn sinds het begin van de coronacrisis voor het grootste deel verdwenen. Was er sprake geweest van een relatief korte onderbreking, dan zou het verkeer zich waarschijnlijk snel weer op de oude manier hebben hersteld.

Maar daarvoor lijkt er toch teveel gebeurd. Eén van de bijzondere verworvenheden die deze crisis ons heeft gebracht, is de enorme boost die aan het thuiswerken is gegeven. Het blijkt dat onze economie in staat is om voor een belangrijk deel online te functioneren. We zien dit momenteel dus terug in de files die zijn verdwenen. 

De snelheid waarmee thuiswerken mogelijk werd

Natuurlijk werd in Nederland over het scenario van thuiswerken al jarenlang gedroomd. Steeds leek het een zaak van (zeer) lange adem voordat hiermee een substantiële vermindering van de verkeersdrukte zou worden bereikt. Bij deze plotselinge covid pandemie heeft de acute noodzaak in belangrijke mate meegeholpen. Ineens functioneren, voor grootschalig thuiswerken, zaken als het uitstippelen van een strategie, kostenaspecten of concurrentieoverwegingen niet als een rem.

Wanneer we kijken naar de laatste drie kwartalen van 2020, dan zien we dat uit deze plotselinge noodzaak tot improvisatie waardevolle systemen zijn gegroeid. Nieuwe manieren om online met elkaar te vergaderen en anderszins te communiceren zijn op zeer grote schaal omarmd. Opleidingsinstituten hebben zich bekwaamd in het online verzorgen van hoogwaardig onderwijs. Bovendien is gebleken dat de angst voor groot productiviteitsverlies bij online werken voor een belangrijk deel onterecht is.

Thuiswerken is niet voor iedereen weggelegd

De Nederlandse economie omvat een enorme dienstverlenende sector. Voor diensten die tot aan de corona epidemie verleend werden vanuit een kantoor, werd thuiswerken de norm. Maar een dienstverlenende branche als de horeca kan helemaal niet thuiswerken. Tijdens een lockdown moeten deze bedrijven volledig sluiten. Het zal er sterk van afhangen in hoeverre de overheid met geld kan bijspringen. Hetzelfde lot is de complete evenementenbranche beschoren. Een popconcert of ander feest is immers ook niet meer mogelijk. Wanneer deze situatie zich voortzet, is eind 2020 en in de eerste helft van 2021 een golf van faillissementen niet te vermijden. Ook kleine zzp’ers die bijvoorbeeld in de bouw hun omzet hebben zien stilvallen, zullen deze crisis wellicht niet overleven. Gold de winst uit onderneming als hun hoofdinkomen, dan zal een armoedeval onvermijdelijk zijn. Voor het jaar 2021 zal er dan een enorme toename zijn van werklozen door corona en daarmee bijstandsuitkeringen en drukte bij voedselbanken.

Kostenvoordelen en beleggingsverliezen door covid-19

Voorzichtig wordt gedacht aan een toekomst waarin standaard een groot deel van de medewerkers een gedeelte van de week vanuit huis zal functioneren. Het kostenvoordeel voor bedrijven moet daarbij niet uit het oog worden verloren. Zo zullen minder grote kantoren nodig zijn en zullen er minder parkeerterreinen hoeven te worden aangelegd. De gang naar het kantoor spreidt zich immers door de week, waardoor de bezetting van de gebouwen zakt tot een veel lager gemiddelde.

Dit kan gevolgen hebben voor de vastgoedmarkt. De vraag naar kantoorpanden neemt hierdoor immers af. De panden die beleggers in portefeuille hebben worden zo minder waard. Er zullen verliezen worden geleden en er zal een kapitaalstroom op gang komen naar andere sectoren in de economie.

Corona kan schone energie een flinke boost geven

Steeds meer huizenbezitters lieten de laatste jaren hun woning voorzien van zonnepanelen. Het gebruik van opgewekte energie was nog niet erg efficiënt. Op het moment van opwekking overdag was er niemand thuis. In de avond, wanneer de stroom nodig was, scheen de zon niet meer. Intussen werd geïnvesteerd in accu’s en werd opgewekte energie toegevoegd aan het elektriciteitsnet.
Wordt (veel) meer thuiswerken een blijvende norm, dan wordt de energiebehoefte over de hele dag gespreid. Veel meer zonne-energie wordt direct verbruikt, levering aan het elektriciteitsnet neemt af en investeren in opslag van stroom wordt minder interessant. Ook de piekbelasting bij kantoren neemt aanzienlijk af. Er zullen minder mensen tegelijk aanwezig zijn, waardoor er veel minder stroom door apparatuur zal worden gebruikt.

Ook de zorg voor kinderen kan veranderen

Massaal thuiswerken kan op andere locaties binnen onze samenleving weer leiden tot een andere beweging. Wordt er veelvuldig thuis gewerkt, dan hoeven kinderen die onder toezicht al voldoende voor zichzelf kunnen zorgen niet meer door de buitenschoolse opvang worden opgehaald. Er is een ouder thuis, dus het kind kan na schooltijd gewoon mee naar huis. Dit kan de druk op opvangplaatsen verminderen. Ook hieraan kleeft een belangrijk kostenaspect. Er hoeft niet meer voor opvang te worden betaald en ook de overheidsbijdrage in zulke opvangkosten verdwijnt voor een aanzienlijk deel. Dit betekent een hoger besteedbaar inkomen voor het gezin en lagere overheidsuitgaven op Rijksniveau.

De invloed van corona in Europa

Plotseling bleken ze er weer te zijn, de grenzen in Europa. Dit bleek een flinke schok, want niemand had er rekening mee gehouden dat nationale politiek nog zo’n verstorende werking zou kunnen hebben op de Europese eenheid. Kijken we verder rond over de wereld, dan blijkt deze beweging niet zo vreemd. Ook de Amerikaanse staten namen per staat hun eigen maatregelen. Ook daar waren mensen uit de ene staat soms niet meer welkom in een andere staat of stad. Ook voor de toekomst zal vermoedelijk gelden: alleen op een beperkte schaal is optreden tegen een zich verspreidend virus het meest efficiënt.

Import, export en vakantie

De export van goederen is door de corona crisis flink gedaald. De eerste coronagolf zorgde voor een daling van 11 procent. Een dergelijke dip werd in 2009 voor het laatst gehaald. Ook de import van goederen liep terug. In diezelfde periode met zo’n 8 procent. Over het volume van diensten wordt minder frequent gerapporteerd. Wél is het overduidelijk dat de reisbranche enorme klappen te verwerken kreeg. De grenzen gingen immers vooral dicht voor personen. De vliegreizen voor vakantiedoeleinden kwamen volledig stil te liggen. Dat zelfs voor het voortbestaan van grootmacht KLM moest worden gevreesd, zou niemand een jaar eerder hebben gedacht. Dat al deze factoren enorme schade toebrengen aan onze economie is wel duidelijk. Wél kan Nederland door verstandig beleid profiteren van een groot voordeel: de sterke overheidsfinanciën laten enorme tegenslagen toe.

Lees ook onze blog over het RS-virus.

Veelgestelde vragen

Eerste publicatie op: 18 oktober 2020

• Deel Artikel:

Pandemie Virus Zorg

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie