De afkomst van leer

Van de stoere leren jas tot de chique leren tas, leer is overal. Maar waar komt het eigenlijk vandaan? Deze blog onthult de oorsprong van leer, de verschillende soorten, en de mogelijke alternatieven.

Team Kennisdomein

10 november 2023 ·

6 minuten Leestijd

9.1K X Bekeken

Wanneer je leren schoenen, kleding of een leren bankstel koopt, sta je misschien niet zo stil bij de afkomst van leer. Er zijn veel soorten leer. Zoals je waarschijnlijk wel weet is leer afkomstig van dieren maar er is tegenwoordig ook kunstleer. Leer wordt al van oudsher gebruikt voor het maken van allerlei dingen zoals schoenen en tassen. Onze verre voorouders hadden niets anders dan leer om zichzelf mee warm te houden. Het is tegenwoordig echter een omstreden product. Aan het maken van producten van leer is namelijk vaak ook dierenleed verbonden. In dit blog kijken we onder meer naar de herkomst van leer, welke soorten en welke alternatieven er zijn. 

Lees verder na de afbeelding.

Leer is populair 

Leer is altijd al populair geweest. Aanvankelijk omdat er niet veel andere grondstoffen waren om tassen en dergelijke van te maken. Later omdat leer heel veel voordelen heeft. 

Om te beginnen is leer erg duurzaam. Leren spullen gaan vaak heel lang mee, soms generaties lang. Leer mag dan vaak kostbaar zijn, de duurzaamheid maakt dat de kosten van aanschaf van producten van leer zich wel terugverdienen. 

De andere voordelen van leer

• Stijlvol; dit is een belangrijke eigenschap van leer. Immers, mensen omringen zich vaak graag met stijlvolle dingen. Veel mensen vinden een tas, kleding en meubels van leer mooi om te zien
• Makkelijk in het onderhoud; leer is een levend product en vergt enig onderhoud maar dit onderhoud is niet kostbaar of tijdrovend
• Waterafstotend, waterdicht of water absorberend; leer mag nat worden. Het materiaal verliest dan niet zijn vorm en elasticiteit. Super handig als je leren schoenen draagt of een leren handtas bij je hebt
• Breed inzetbaar; je kunt leer voor van alles en nog wat gebruiken. Voor kleding, schoeisel, riemen, bekleding van meubelen, tuig voor paarden en zelfs voor vloeren. Met leer kan je werkelijk van alles 
• Hard of zacht; als je leer in lagen splitst, dan krijg je steeds zachter en soepeler leer. Een leren jurkje is van dunner leer dan bijvoorbeeld de bekleding van een autostoel
• Goed te vormen; met leer kan je gemakkelijk verschillende vormen maken. Daarbij komt ook dat leer zich verder vormt tijdens het gebruik; leren schoenen passen zich aan de vorm van je voeten aan
• Isolatie; leer isoleert goed en dat komt omdat leer een groot luchtvolume bevat. Leer past zich aan de omgevingstemperatuur aan. Leren handschoenen zijn dan ook heel aangenaam. 

Van welke dieren is leer afkomstig

Veel mensen denken dat leer altijd een afvalproduct is uit de bio-industrie en dat al het leer wat in Nederland te koop is afkomstig is van koeien. Er zijn echter veel meer dieren die leer leveren: paarden, schapen, geiten, varkens en zelfs herten, struisvogels, katten en honden. Of slangen. De import van bepaald leer is niet altijd toegestaan omdat het om beschermde diersoorten gaat. Het enkel houden van dieren voor hun huid is in veel landen niet toegestaan. Als je tijdens je vakantie iets koopt dat van leer is gemaakt moet je goed opletten. Zo mag je bijvoorbeeld geen tassen, schoenen of andere producten meenemen die gemaakt zijn van slangenleer of krokodillenleer. Dat geldt overigens ook voor bijvoorbeeld koraal, bepaalde schelpen of voor veren van papegaaien. 

Nertsenfokkerij

De maatschappelijke verontwaardiging over de nertsenfokkerij is groot nu blijkt dat er miljoenen nertsen in kleine hokjes gevangen gehouden worden in Nederland. Veel Nederlanders wisten niet dat dit in ons land gebeurde. De dieren zitten in kleine hokjes eigenlijk te wachten tot ze vergast gaan worden voor hun huid. Op dit moment (september 2020) zijn en worden er nertsen vergast in verband met corona-besmettingen. Het blijkt dat nertsen besmet kunnen raken met het coronavirus en dat de nertsen ook weer mensen kunnen besmetten. Veel Nederlanders vragen zich nu ineens hardop af of het ethisch wel verantwoord is om een dier te fokken enkel voor de huid. Maar natuurlijk is dit niet veel anders dan het fokken en doden van dieren voor vlees of een paar nieuwe schoenen van krokodillen- of kalfsleer. 

Alternatieven voor leer

Dat leer lang meegaat, duurzaam is, is een groot voordeel. Veel mensen vinden leer ook mooi. Men kan zich echter afvragen of de voordelen van leer opwegen tegen de nadelen. En dan doelen we vooral op het dierenleed dat vaak schuil gaat achter leer. Daarnaast is er bij de productie van leer vaak ook sprake van lozing van schadelijke stoffen in het milieu. Er zijn tegenwoordig enorm veel prachtige alternatieven voor leer:  

• Kunstleer
• Druivenleer
• Appelleer
• Ananasleer
• Paddenstoelenleer

Een zeer groot bijkomend voordeel van de laatste vier alternatieve leersoorten is dat ze het uiterlijk hebben van echt leer, maar wel biologisch afbreekbaar zijn. Er worden al bankstellen, schoenen, tassen en nog veel meer producten gemaakt van deze nieuwe soorten leer. Nog een nieuw soort leer: palmleer. Palmleer wordt gemaakt van de Areca- of betelpalm. Als je de sterke, stugge bladeren een paar dagen laat weken in een volledig biologische mix, dan krijg je een zacht en flexibel materiaal dat zich goed laat bewerken en lijkt op leer. 

Meer over kunstleer

Kunstleer wordt ook wel imitatieleer of skai genoemd. Het bestaat uit een kunststof die is aangebracht op een drager van textiel. In de kunststof wordt een tekening en structuur gedrukt die lijkt op de structuur van een soort leer. Het grote voordeel van kunstleer is natuurlijk dat er geen dieren voor hoeven te sterven. 

Net als gewoon leer laat kunstleer geen vocht door en het neemt het ook niet op. Daarmee is ook kunstleer geschikt voor allerlei doeleinden: het maken van schoenen, tassen, jassen en andere kledingstukken maar ook voor bankstellen en autostoelbekleding. Modern kunstleer is bijna niet meer te onderscheiden van echt leer. 

Tuigleer

Een van onze lezers vroeg Kennisdomein een alinea toe te voegen over tuigleer. Aan dat verzoek voldoen we natuurlijk graag!

Wat is tuigleer? Zoals het woord al doet vermoeden gaat het om leer dat vroeger vooral werd gebruikt voor het maken van tuigen waarmee dieren konden worden geleid. Bijvoorbeeld voor hondenriemen of het hoofdstel voor een paard. Daarnaast werd tuigleer ook gemaakt voor het aandrijven van machines, bijvoorbeeld voor aandrijfriemen. 

Tuigleer wordt gemaakt van de dikste stukken huid van volwassen runderen. Het is doorgaans dikker en stugger dan normaal gelooid leer want tuigleer wordt geheel plantaardig gelooid! Het is zeer elastisch en ook scheurvast waardoor tuigleer bij goed onderhoud een lange levensduur heeft. 

Tuigleer is iets vettig en te herkennen aan de blanke kleur. Tegenwoordig is deze soort leer ook in allerlei kleurvarianten te koop. 

Enkele hedendaagse toepassingen van tuigleer:

• Riemen
• Handgrepen
• Plankdragers/schapdragers
• Labels
• Schedes voor zwaarden en messen
• Tassen
• Portemonnees

Het looien van tuigleer, op plantaardige basis, is een ambachtelijk proces dat meerdere weken in beslag neemt. De dikte van tuigleer loopt uiteen van 1,3 tot 4 mm.

Eerste publicatie op: 19 januari 2023

• Deel Artikel:

Retail Veganisme Voeding

Geschreven door: Team Kennisdomein

Van Kennisdomein

Team Kennisdomein bestaat uit specialisten die hun sporen hebben verdiend. Het team zorgt voor invulling van Kennisdomein vanuit de passie voor schrijven en het delen van kennis met anderen. De specialisten willen graag meer inzicht creëren in tal van onderwerpen zodat...

Meer informatie